NLP, oftewel Neuro-Linguistic-Programming, is in het bedrijfsleven geen nieuwe term meer. Maar wat is nu eigenlijk de kern van NLP? En wat kun je er mee bereiken? “NLP is een benadering, een manier van denken. NLP is niet probleemgericht maar oplossingsgericht. Je neemt een andere houding aan en daarvoor is er een hele reeks technieken,” aldus de Vlaamse psycholoog, filosoof en NLP-trainer Eric Schneider. Als adviseur en counselor had hij vaak de ervaring dat managers hun personeel ‘op cursus’ stuurden. “Dat heeft weinig zin. Zij hebben dan veelal het gevoel weer iets te moeten. Terwijl er bij mensen vaak al een gebrek aan zingeving is. Het geven van trainingen aan managers is effectiever. Zij kunnen dan op basis van samenwerking op een coachende manier hun medewerkers motiveren.”
Eric Schneider studeerde psychologie en filosofie aan de Rijks Universiteit Gent. Na het bestuderen van diverse therapeutische benaderingen kwam hij in 1983 in aanraking met NLP. Hij werd direct enthousiast en volgde een aantal opleidingen. In 1988 richtte hij Arcturus op, een van de eerste Nederlandstalige NLP-centra in Kessel/Vlaanderen waar jaarlijks opleidingen in NLP worden georganiseerd. Door zijn reputatie als internationaal erkend NLP-trainer wordt hij vaak gevraagd voor lezingen, trainingen en workshops in binnen- en buitenland. Zo doet hij ook regelmatig het Tarázát Instituut in Rotterdam aan om daar een deel van de opleidingen te verzorgen. In ons land wordt NLP al veel gepraktiseerd terwijl men in Vlaanderen nog de kat uit de boom aan het kijken is.
Imago
Schneider: “De eerste opleiding in de U.S.A ging in 1978 in New York van start. In Europa is NLP aan het begin van de jaren tachtig geïntroduceerd en wel in Nijmegen en Brussel. In Nederland is men altijd iets sneller dan hier. Als er nieuwe trainingen geïntroduceerd worden, zijn er eerst groepen mensen die het in Nederland volgen en daarna gebeurt dat pas in Vlaanderen. In het Franstalige gedeelte van België en in Frankrijk stonden ze er eerder voor open. Nu is het in Frankrijk zo, dat bedrijven verplicht zijn hun werknemers opleidingen te bieden. In Parijs en Bordeaux wordt dan vaker voor een NLP-training gekozen. NLP wordt echter zeer veel gebruikt zonder het bij de naam te noemen. Dat komt mede door het imago dat het –voornamelijk in het begin- had. NLP kreeg een slechte naam door de manier waarop het soms werd gelanceerd; dan ging het in veel gevallen vooral om geld verdienen; dat geeft een nare bijsmaak.”
Neutraal
Neuro Linguistic Programming is de studie van de structuur van de menselijke ervaring en –meer specifiek daarin- de communicatie. Het is aan het begin van de jaren zeventig in Amerika ontstaan door nauwkeurige observaties en diepgaande interviews door gestalt-therapeut en wiskundige Richard Bandler en professor in de linguïstiek John Grinder. NLP baseert zich op de studie en de analyse van het werk van niet de eerste de beste therapeuten en van mensen die ieder op hun eigen terrein succesvol zijn in hun leven en communicatie. Schneider: “Bandler en Grinder ontdekten dat elk van deze ‘meesters in communicatie’ een zelfde weg volgden in hun manier van denken en handelen. In theorie verschilden ze van elkaar, terwijl ze in het hoe van hun denken en handelen merkwaardige overeenkomsten vertoonden. De studie hiervan leidde tot een reeks principes en strategieën die de basis vormden voor een succesvolle communicatie, ongeacht het terrein of theoretische invalshoek. NLP maakt de kern uit van elk veranderingsproces. En het is neutraal, dat maakt het toegankelijk. Verder is het een voordeel dat je het makkelijk inhoudelijk kan toepassen. Bij bedrijven met een specifieke problematiek kan je een bepaalde aanpak in een NLP-vorm gieten zonder het expliciet NLP te noemen. Op die manier staan mensen er onbevangen tegenover.”
Verrijking
In het bedrijfsleven is men tegenwoordig steeds meer bezig met de identiteit en missie van een onderneming. Op vragen als ‘wie zijn we eigenlijk?’ en ‘hoe vertalen we dat naar de buitenwereld?’zoekt men een antwoord.
“Dat is puur NLP,” zegt Schneider. “Zo kan je in korte tijd grote veranderingen bewerkstelligen. Het veranderende potentieel is zeer groot. Je kan het zowel individueel als collectief in je organisatie brengen. Het meest effectief is het geven van opleidingen aan managers; medewerkers zijn vaak niet zo gemotiveerd. Logisch, want het grootste probleem binnen bedrijven is dat directie en personeel geen zingeving meer in hun leven hebben. ‘Waar zijn we mee bezig?’, vragen ze zich af. Als je geen motivatie voelt bij het werk dat je verricht, wil je ook geen moeite meer doen. Dat is een terecht gevoel. Dus moet je contact maken met jezelf en je missie. En dat wil niet zeggen dat als er weer zingeving in je leven is, er geen problemen meer zullen zijn. NLP pretendeert niet problemen altijd op te lossen, het reikt iets aan, een andere manier van denken. Als je de moeilijkheden in je leven binnen de zingeving-context bekijkt, is dat een verrijking en een fundamentele stap naar een gezonde oplossing toe.”
Gezonde reacties
Bij negen van de tien mensen die Eric Schneider coacht, bemerkt hij dat gebrek aan zingeving. Vaak mondt dit uit in een burn out of depressie. En als je zo diep in het dal zit, ga je je wel afvragen wat je met je leven wil. Die vraag kan je niet meer voor je uitschuiven; hij ontstaat juist vanuit de leegte en de confrontatie met jezelf.
“Tot op heden heeft het bedrijfsleven geen antwoord op deze problematiek, terwijl daar een grote verantwoording ligt. Het grootste gedeelte van de tijd brengen mensen immers op hun werkplek door. Als die belangrijke tijd geen betekenis heeft, overheersen lethargie en stress. Het kan allemaal veel rendabeler worden als je werknemers het naar hun zin hebben en het gevoel hebben dat ze het ergens voor doen. Overigens begint de top daar steeds gevoeliger voor te worden, merk ik. Dat is een goede zaak.
Psychiaters zien die zingeving-problematiek heel duidelijk. Maar eigenlijk valt er therapeutisch niets aan op te lossen. Het zijn namelijk geen afwijkende maar gezónde reacties. En gezonde reacties zijn soms pijnlijker dan ziek zijn.
In het Westen zijn we er trots op dat we ons hebben losgemaakt van religieuze zaken. Maar wat is er voor in de plaats gekomen? Men voelt zich leeg. In onze huidige maatschappij gaat het om bezit, kopen en oorlog voeren. Zolang je geen nieuw antwoord hebt op zingeving, is er die leegte. Overigens is NLP niet religieus gebonden; dat maakt de drempel lager. En de taal is duidelijk. Het is gewone, Europese taal.”
Emotionele intelligentie
Volgens Schneider leert NLP ons dat succes in communicatie, zowel met jezelf als met anderen, afhankelijk is van hoe je communiceert en niet wat je communiceert. De inhoud is ondergeschikt aan de vorm. “Je bereikt eerder resultaten als je weet hoe je met de dingen om kunt gaan. Als we wijsheid definiëren als het goed kunnen omgaan met kennis en kunde, dan zouden we NLP kunnen definiëren als een moderne weg tot wijsheid. Want wat is wijsheid? Dat is een toenemend innerlijk evenwicht. Dat bereik je niet zonder een emotionele ontwikkeling. Wijsheid impliceert emotionele intelligentie, vandaar dat een gedegen NLP training leidt tot een fundamentele ontwikkeling van ons emotioneel functioneren. Het besef dat er altijd nog te leren valt en de wetenschap hoe dit te doen, is een van de belangrijkste kenmerken van wijsheid en emotionele intelligentie. Het leven gaat er heel anders uitzien als je het vermogen hebt te leven en op te treden met een gevoel van zinvolheid en doelgerichtheid. De integratie van de kennis is een belangrijk element in onze opleidingen. Zo leer je, hoe je voor jezelf een succesvol leven kan realiseren. Dan is het niet meer uitsluitend iets waarvan we dromen.”
Zeer effectief
In NLP zit niet voor niets het woord linguïstiek; het benadrukt namelijk sterk de functie van taal. Communicatie kan zo op een prettige, efficiënte manier verlopen. “Met taal kun je uitstekend uitdrukking geven aan zowel onze individuele als collectieve levenswereld”, weet Schneider. “Het helpt je je denken, voelen en ageren te verbeteren, te verdiepen en te integreren. Het is zeer effectief, mits het door een adequate communicator wordt toegepast, niet alleen door een therapeut. Daardoor wordt het interessant want je komt altijd in confrontatie met dezelfde communicatieprincipes. Kenmerkend voor een probleem is het onvermogen tot communiceren. Met intuïtie kom je er dan niet; intuïtie is abstract. Daarom is een van de belangrijkste aspecten binnen NLP het vermogen tot concretiseren. Dat werkt veel effectiever.”
Kort en inspirerend
Het geheel illustrerend met een paar voorbeelden, komt Schneider op het mission statement van een onderneming. “Het mission statement moet kort en inspirerend zijn. Het hoort iedereen in het bedrijf emotioneel aan te spreken, tot aan de poetsvrouw toe. Zo is het een rechtstreekse vertaling van de actieplannen. Het mission statement is de creativiteit van een bedrijf. Een missie heb je niet voor het bedrijf zelf, maar voor de maatschappelijke context. En dat betekent: vanuit de klant denken. Bij Black & Dekker was het niveau van de activiteiten alleen gericht op het product. Totdat ze het eens gingen bekijken vanuit het standpunt van de consument. Want waarom koopt hij een boormachine? Toen was er iemand zo slim te zeggen: ‘wij maken gaatjes. En waar maken wij gaatjes? Meestal daar, waar geen stopcontacten zijn.’ En voilá, de draadloze boormachine werd geboren. Dat nieuwe product kwam er, omdat ze in de huid van de cliënt kropen.
Er was eens een Engelse gordijnen-fabriek aan het begin van de 19e eeuw met een werknemer in dienst, die begreep wat missie is. Hij zei: ‘we helpen met licht en schaduwbeheersing’ en daardoor ging hij bijvoorbeeld lampenkappen produceren en alles wat met lichtschakeringen te maken had. Het is een groot bedrijf geworden; dat is een mission statement. Honda zegt: ‘wij verpakken motoren’. Dat is een statement op vlak van identiteit. Naar de klant toe zou dat kunnen betekenen als missie: ‘we helpen u bewegen!’ Fietsen, vliegtuigen, bussen, auto’s, alles wat beweegt kan dan in principe in productie gebracht worden. Daar profileert de onderneming zich mee; het is wat het bedrijf voor het cliënteel betekent.
Manipulatie
“Jazeker, in de reclamewereld gebruikt men ook NLP. Maar dan om mensen te conditioneren, te programmeren. Je zou kunnen zeggen, dat zij daar de banale zaken van NLP hebben overgenomen. Met veel jolijt wordt dit toegepast in reclameboodschappen. Nu zijn wij makkelijk te conditioneren, maar even makkelijk te de-conditioneren. Je moet er zelf greep op krijgen en de reflexie uitschakelen. Zolang er nog reflexie is, is er nog geen conditionering.”
Er wordt mij wel eens gezegd: NLP is manipulatie. Dat is juist, maar ik zeg liever: manipulatie is behandelen met voorzichtigheid. Het manipuleren is niet het probleem, het misbruik van manipulatiemogelijkheden geeft onplezierige en verwarrende situaties. NLP legt sterk het accent op de manieren van communiceren die je mogelijk kan gebruiken in het belang van de ontwikkeling van de ander. Misbruik is een populaire mentaliteit die zich vroeger of later wreekt.”
Emmy Fons
Dit artikel – blijvend actueel onderwerp- werd eind jaren negentig gepubliceerd in Europoort Kringen.
